Historia

Historia Zamysłowa

Zamysłów     Dzisiejsza dzielnica Rybnika, a dawniej wieś Zamysłów, nie może się poszczycić zbyt długą historią. W 1532 roku, kiedy powstało tzw. Rybnickie Państwo Stanowe, tereny dzisiejszego Zamysłowa nie były jeszcze zamieszkałe, a prosty trakt wodzisławski przebiegał przez pustkowia, lasy, zagajniki.

    Późniejszy rozwój osady związany był z występowaniem złóż cyny. Ten srebrzysty metal znano już w zamierzchłej starożytności, jednak dopiero w nowożytnej Europie zaczęto go powszechnie stosować do odlewów i stopów oraz do pobielania naczyń żelaznych i metalowych. Masowa produkcja naczyń cynowych od XVI wieku spowodowała poszukiwania nowych złóż rud cyny. Na przełomie XVI i XVII wieku w okolice Rybnika dotarli wędrowni górnicy, poszukiwacze cyny. Natrafili na nią w okolicach rzeki, którą od znalezionej tam rudy cyny nazwano później „Nacyną”. Okoliczny ludzie mówili po Śląsku o poszukiwaczach , że przyjechali tutaj „na cyna”, czyli po cynę.

   Tradycja lokalna zaś mówi, że cudzoziemcy ci, prawdopodobnie z Czech, gdzie przemysł cynowy był lepiej rozwinięty, długo „zamyślali się” jak wydobywać znalezioną rudę cyny i czy w ogóle się to opłaca. Czeski czasownik „zamysleji” oznacza „zamyślać” lub „zamierzać się”. Prawdopodobnie dlatego właśnie ludzie z okolicznych miejscowości zaczęli nowo tworzącą się osadę nazywać „Zamysłowem”. Jednak z urzędowego punku widzenia zamieszkanie kopaczy rudy  na jakimś terenie nie wystarczyło do powstania osady. Trzeba jednak stwierdzić, iż początki osady Zamysłów nie są nam lepiej znane. Wiemy przykładowo, że w XVI wieku była ona własnością Małgorzaty Skrzyszowskiej. Są również informacje, że osadnictwo na terenie Zamysłowa popierał rybnicki proboszcz ks. Jan Karzeł, zwany Karolusem, a wiele tamtejszych gruntów było własnością parafii w Rybniku. Ks. Karzeł pełnił swój proboszczowski urząd w latach 1605- 1631 i stąd domyślamy się, kiedy powstała osada nazwana „Zamysłów Farski”. Z początków istnienia Zamysłowa pochodzą też informacje o dwóch jego mieszkańcach, Czyżyku i Błaszczyku, którzy mieli się tam osiedlić około 1620 roku oraz o zarządcy zamysłowskich gruntów – Danielu Radlickim.

   Pod koniec XVII wieku Zamysłów liczył zaledwie kilkunastu mieszkańców. Ich liczba wzrosła do około 50 w 1791 r. i 308 w 1858 r. Trudno powiedzieć kiedy osada ta stała się osobną gminą. Wiemy jedynie, że w 1788 r., kiedy Rybnickie Państwo Stanowe zakupił król Prus, gmina Zamysłów zmieniła nazwę na „Königlich Zamyslau”, czyli „Zamysłów Królewski”. Gminę podzielono na trzy dzielnice: Zamysłów, Wrzosy i Nacyna, co symbolizuje gminny herb, składający się z trzech czerwonych domów /wież?/ na trzech zielonych wzgórzach, na białym tle. Pod względem administracji kościelnej Zamysłów od początku swojego istnienia należał do parafii rybnickiej. Natomiast od 1941 r. zamysłowianie należeli już do erygowanej wtedy franciszkańskiej parafii św. Józefa na Smolnej. Jednak w drugiej połowie XIX wieku, przy ulicy Wodzisławskiej, powstała w Zamysłowie pierwsza kaplica- miał ją ufundować najzamożniejszy z tamtejszych  mieszkańców- pan Paszek, zwany „dobroczyńcą Zamysłowa”. Kaplicy patronował św. Florian, a z wezwaniem tym związana jest też nazwa „Floriansghoff”, jak z niemiecka nazywano zamysłowską dzielnicę Wrzosy.

   Największy rozwój Zamysłowa nastąpił dopiero w XX wieku. W 1905 r. wybudowano szkołę, utwardzono wodzisławską szosę, zelektryfikowano całą wieś, zagospodarowano pod względem rekreacyjnym stawy na „Okrzeszyńcu”, zorganizowano plac zabaw przy remizie Ochotniczej Straży Pożarnej itd. Przełomem dla Zamysłowa było przyłączenie gminy wraz z powiatem rybnickim do Polski w lipcu 1922 r. Wobec tego dziejowego wydarzenia zamysłowianie nie pozostali obojętni. Brali udział w Powstaniach Śląskich jak np.: Antoni Pielorz i Izydor Malina, zaś podczas Plebiscytu w 84% zagłosowali za  Polską. We wsi rozkwitało też w latach międzywojennych polskie życie kulturalne. Działało harcerstwo, Związek Orląt, Związek Matki Polki oraz chór „Kościuszko”. Ten wspaniały rozwój gminy Zamysłów zakończył się wraz z wybuchem II wojny światowej. Wieś liczyła wtedy 1200 mieszkańców. Największą wojenną stratę materialną dla wsi było zniszczenie szkoły podczas przechodzącego tu 1945 r. frontu.

   Po zakończeniu wojny rozpoczął się proces włączania gminy Zamysłów w obszar miasta Rybnika. Zakończył się on ostatecznie w 1948 r. i odtąd Zamysłów jest jedną z dzielnic Rybnika. Mimo tego faktu, ogromna część mieszkańców pamięta, że ich Zamysłów ma swoją odrębną historię. Pamięć o tamtych czasach odświeżył w 1996 roku Alfred Dyrbuś, wydając „Kronikę Zamysłowa”.

M. Szołtysek, „Dzielnice Rybnika”, wydawnictwo Śląskie ABC, Rybnik 1999


Historia klasztoru i parafii

     Od 1958 r. prowadzona była katechizacja dzieci z Zamysłowa w małej przydrożnej kaplicy św. Floriana. Od 8 grudnia 1976 w kaplicy tej odprawiano co niedzielę Mszę św. dla osób starszych i chorych.

    Placówka zakonna w Rybniku – Zamysłowie istnieje od 1983 r. Kanoniczne erygowanie Domu Zakonnego Zakonu Braci Mniejszych (Franciszkanów) odbyło się 27 kwietnia 1983 r.

       Parafia pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświetszej Maryi Panny w Rybniku – Zamysłowie została wydzielona z terenu parafii św. Józefa Robotnika w Rybniku. Jej kanoniczne erygowanie miało miejsce 22 kwietnia 1983 r.

        Kamień węgielny poświęcony został 20 czerwca 1983 r. na lotnisku w Katowicach przez papieża Jana Pawła II w czasie jego II pielgrzymki do Ojczyzny. Prace przy budowie kościoła rozpoczęto wiosną 1984 r. i trwały do 1989 r. Wmurowania kamienia węgielnego dokonał 25 listopada 1989 r. z polecenia Biskupa Katowickiego, proboszcz Zamysłowa o. Konstanty Saternus. Kościół został poświęcony 06 grudnia 1989  r. przez biskupa katowickiego Damiana Zimonia.

       Architektami kościoła byli inżynierowie Janusz i  Adam Błaszczyński, a konstruktorem budowli był inż. Marian Goczoł. Główny ołtarz wykonał rzeźbiarz z Rybnika Franciszek Masorz, a ołtarze boczne są dziełem Edwarda Kucharczyka z Rybnika – Zamysłowa.

Przełożeni Domu Zakonnego Zakonu Braci Mniejszych w Rybniku – Zamysłowie:

  • o. Pacyfik Gawlik OFM – prezes (1983-1987),
  • o. Pacyfik Gawlik OFM – gwardian (1987-1988),
  • + o. Konstanty Saternus OFM – gwardian (1988-1995),
  • o. Miron Górecki OFM – gwardian (1995-2001),
  • o. Igor Bartoszek OFM – gwardian (2001-2003),
  • o. Hadrian Beck OFM – gwardian (2003-2013),
  • o. Florentyn Muszyński OFM – gwardian (2013-2016),
  • o. Ernest Ogar OFM – gwardian (od 2016-nadal).

Proboszczowie Parafii Rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Rybniku – Zamysłowie:

  • o. Pacyfik Gawlik OFM – proboszcz (1983-1988),
  • + o. Konstanty Saternus OFM – proboszcz (1988-1995),
  • o. Miron Górecki OFM – proboszcz (1995-2001),
  • o. Igor Bartoszek OFM – proboszcz (2001-2003),
  • o. Hadrian Beck OFM – proboszcz (2003-2016),
  • o. Ernest Ogar OFM – proboszcz (od 2016-nadal).

Kapłani pochodzący z tutejszej parafii:

  • + o. Aleksander Kwaśny OFM (prezbiterat 1982; śmierć 2017; pochowany w Rybniku)